Transport kolejowy na Podlasiu przeszedł wiele zmian, od okresu likwidacji połączeń w latach 90. i na początku XXI wieku, przez długi okres stagnacji, aż po znaczne zwiększenie oferty przewozowej w 2017 roku. Ten ostatni etap można określić jako swoistą rewolucję na podlaskich torach, która miała miejsce dzięki współpracy samorządu województwa, Przewozów Regionalnych oraz organizacji społecznych, takich jak Centrum Zrównoważonego Transportu.
Lata redukcji połączeń i stagnacji
Na początku XXI wieku województwo podlaskie, podobnie jak inne regiony Polski, zmagało się z systematycznym ograniczaniem siatki połączeń kolejowych. Wynikało to z polityki oszczędnościowej oraz rosnącej dominacji transportu samochodowego i autobusowego. Wiele mniejszych linii regionalnych zostało całkowicie zawieszonych lub zamkniętych, co przyczyniło się do wykluczenia komunikacyjnego licznych miejscowości, zwłaszcza na obszarach wiejskich.
W szczególności ucierpiały połączenia w kierunku Czeremchy, Hajnówki, Suwałk czy Kuźnicy Białostockiej, gdzie liczba pociągów była minimalna i niewystarczająca dla realnych potrzeb mieszkańców. Podobne problemy dotyczyły połączeń na trasie Białystok–Ełk czy Białystok–Siedlce. Brak regularnych i dogodnych połączeń skutkował dalszym odpływem pasażerów, co jeszcze bardziej osłabiało rentowność kolei w regionie.
Przełom w 2017 roku – zwiększenie oferty o 50%
Po latach ograniczeń w 2017 roku doszło do istotnej rozbudowy siatki połączeń, której celem było przywrócenie znaczenia kolei regionalnej na Podlasiu. Dzięki zwiększeniu budżetu na przewozy pasażerskie o 3,2 mln zł, co stanowiło zaledwie 17% wzrost wydatków, udało się zwiększyć liczbę pociągów aż o 50%.
W ramach tego przełomu:
- Liczba uruchamianych pociągów wzrosła z 45 do 68
- Łączna liczba kilometrów przejechanych przez pociągi wzrosła z 1,057 mln km do niemal 1,6 mln km rocznie
Zmiany objęły głównie trasy kluczowe dla ruchu regionalnego. Wprowadzono dodatkowe połączenia m.in. na trasach:
- Białystok – Szepietowo (z 7 do 10 par pociągów)
- Białystok – Łapy (z 7 do 11)
- Białystok – Sokółka (z 5 do 9)
- Białystok – Kuźnica Białostocka (z 2 do 5)
- Białystok – Suwałki (z 3 do 4)
- Białystok – Ełk (z 3 do 4, a dodatkowo wprowadzono 1 parę do Grajewa)
- Białystok – Czeremcha (z 2 do 4)
- Hajnówka – Czeremcha (z 4 do 6)
- Hajnówka – Siedlce (utrzymano połączenia, w tym jedno z przesiadką)
Oprócz tego dodano nowe relacje:
- Białystok – Łapy – Kuźnica Białostocka
- Szepietowo – Kuźnica Białostocka – Szepietowo
- Białystok – Grajewo – Białystok
Nowa organizacja połączeń umożliwiła znacznie lepsze wykorzystanie dostępnego taboru i zasobów ludzkich, bez konieczności angażowania dodatkowego sprzętu czy znacznie większych środków finansowych.
Nowe podejście do organizacji przewozów
Przełomowy moment dla podlaskiej kolei nastąpił dzięki podpisaniu czteroletniej umowy bezpośredniego powierzenia na lata 2017–2020 pomiędzy Województwem Podlaskim a spółką Przewozy Regionalne. Pozwoliło to uniknąć wielomiesięcznych i skomplikowanych procedur przetargowych, umożliwiając elastyczne planowanie siatki połączeń oraz optymalizację pracy taboru i personelu.
Warto podkreślić, że samorząd województwa podlaskiego nie tylko zwiększył liczbę połączeń, ale także zapewnił, że będą one obsługiwane nowoczesnym taborem. Do dyspozycji pasażerów oddano:
- 11 spalinowych szynobusów do obsługi tras bez elektryfikacji
- 6 zmodernizowanych jednostek elektrycznych dla połączeń na trasach Białystok – Szepietowo, Białystok – Ełk oraz Białystok – Kuźnica Białostocka
Podtrzymanie połączenia międzynarodowego do Kowna
Zarząd Województwa Podlaskiego zapewnił również kontynuację połączenia Białystok – Kowno w sezonie letnim 2017 roku. Było to istotne w kontekście rozwoju międzynarodowej współpracy transportowej oraz wzmocnienia ruchu turystycznego między Polską a Litwą.
Podsumowanie i znaczenie zmian
Podlaska kolej pasażerska przez wiele lat była marginalizowana, a ograniczanie liczby połączeń doprowadziło do wykluczenia komunikacyjnego wielu miejscowości. Przełomowy rok 2017 był punktem zwrotnym, który pokazał, że przy odpowiednim podejściu możliwe jest zwiększenie oferty przewozowej bez ponoszenia nadmiernych kosztów.
Kluczowe znaczenie miały:
- Nowa umowa ze spółką Przewozy Regionalne, eliminująca konieczność rozpisywania przetargów i pozwalająca na większą elastyczność
- Optymalizacja pracy taboru i personelu, dzięki której zwiększenie oferty o 50% odbyło się stosunkowo niewielkim kosztem
- Zapewnienie nowoczesnego taboru, co podniosło komfort podróży
- Utrzymanie międzynarodowego połączenia do Kowna, co przyczyniło się do integracji regionu z sąsiednią Litwą
Te działania sprawiły, że transport kolejowy na Podlasiu, po wielu latach stagnacji, zaczął się dynamicznie rozwijać, stanowiąc realną alternatywę dla transportu drogowego i odgrywając coraz większą rolę w systemie komunikacji województwa.
opr. SztInt wg CZT
